https://madrid.hostmaster.org/articles/benjamin_netanyahu_supervillain_of_the_21st_century/pl.html
Przywództwo Benjamina Netanjahu w 2025 roku wymknęło się spod kontroli i przerodziło w globalny kryzys, napędzany historyczną zależnością od przemocy, strategicznymi błędami oraz desperacką próbą utrzymania władzy. Niniejszy esej analizuje trajektorię jego działań – od gwałtownych początków Izraela po anomalie ataku z 7 października 2023 roku, jego erodującą popularność oraz lekkomyślne eskalacje w Gazie, połączone z zawoalowanymi groźbami nuklearnymi. Manewry Netanjahu, ukształtowane przez jego osobowość oraz osobowość Donalda Trumpa, grożą katastrofalnym konfliktem, wymagającym pilnej uwagi międzynarodowej.
Utworzenie Izraela w 1948 roku, naznaczone Nakbą – przymusowym wysiedleniem 750 000 Palestyńczyków – było produktem skalkulowanej przemocy ze strony syjonistycznych grup paramilitarnych, takich jak Irgun i Lechi. Te organizacje kierowały swoje działania przeciwko Mandatowi Brytyjskiemu, który zarządzał Palestyną od 1922 roku w ramach struktur Ligi Narodów, mając na celu zrównoważenie żydowskiej imigracji z prawami Palestyńczyków. Na początku lat 20. XX wieku populacja Palestyny składała się w około 90% z Arabów (muzułmanów i chrześcijan) i 10% Żydów, ale żydowska imigracja wzrosła z 60 000 w 1917 roku do 600 000 w 1947 roku, napędzana obietnicą żydowskiego domu narodowego w Deklaracji Balfoura z 1917 roku. Ten napływ, połączony z zakupami ziemi, wzmógł arabskie obawy przed wysiedleniem, tworząc nierozwiązywalne napięcia.
Irgun i Lechi, dowodzone przez postacie takie jak Menachem Begin, uciekły się do terroryzmu, aby zakończyć brytyjskie rządy. W 1946 roku Irgun zbombardował Hotel Króla Dawida w Jerozolimie, brytyjskie centrum administracyjne, zabijając 91 osób, w tym 41 Arabów, 28 Brytyjczyków i 17 Żydów. W 1948 roku grupy te dokonały masakry ponad 100 palestyńskich wieśniaków, w tym kobiet i dzieci, w Deir Yassin, co wywołało masową ucieczkę i pogłębiło kryzys uchodźców. Zamordowały również mediatora ONZ Folke Bernadotte w 1948 roku za propozycję planu podziału, który zmniejszał terytorium żydowskie. Te akty zmusiły Wielką Brytanię do porzucenia Mandatu w 1947 roku i skłoniły ONZ do uznania Izraela w 1949 roku, pomimo nieprzestrzegania przez Izrael planów podziału, praw powrotu uchodźców i innych warunków ONZ. Ten precedens używania przemocy do osiągnięcia celów politycznych odbija się echem w obecnej polityce Izraela pod rządami Netanjahu, który nadal stawia dominację państwa ponad normy międzynarodowe i obowiązki humanitarne.
Atak Hamasu z 7 października 2023 roku, w którym zginęło 1200 Izraelczyków i porwano 251 zakładników, ujawnił znaczące luki w obronie i wzbudził pytania co do gotowości Izraela. Festiwal muzyczny Nova, pierwotnie planowany w pobliżu Aszkelonu, został przeniesiony zaledwie kilka dni wcześniej na miejsce zaledwie kilka kilometrów od granicy z Gazą, obszar wysokiego ryzyka biorąc pod uwagę trwające napięcia. W dniu ataku ochrona wojskowa była wyjątkowo skromna, z minimalną obecnością policji pomimo bliskości niestabilnej granicy. Gdy Hamas przełamał barierę, odpowiedź izraelskiej armii była opóźniona i zajęła godziny mobilizacja sił z pobliskich baz, co pozwoliło napastnikom szaleć przez społeczności i festiwal, zabijając setki osób.
Pogłębiając tragedię, dowody wskazują, że Izrael zastosował Dyrektywę Hannibala – kontrowersyjny protokół mający zapobiegać porwaniom nawet kosztem życia cywilów. Relacje ocalałych i dochodzenie ONZ z 2024 roku ujawniły, że izraelskie siły, w tym jednostki czołgów i helikopterów, strzelały do własnych obywateli, aby udaremnić porwania przez Hamas, zabijając nieznaną liczbę uczestników festiwalu. Te anomalie – przeniesienie festiwalu, brak zabezpieczeń, opóźniona reakcja i zastosowanie Dyrektywy Hannibala – sugerują albo rażące zaniedbanie, albo celową pułapkę mającą usprawiedliwić ostrą odpowiedź. W tym czasie Netanjahu zmagał się z intensywnymi wewnętrznymi niepokojami z powodu swoich reform sądowych, które krytycy uznali za podważanie demokracji w celu ochrony go przed zarzutami korupcji. Atak zapewnił punkt zborny, przenosząc fokus na bezpieczeństwo narodowe i wzmacniając jego pozycję polityczną, choć kosztem dewastującej stratę ludzką.
Do maja 2025 roku uchwyt Netanjahu na władzę słabnie. Wewnętrznie jego koalicja z postaciami skrajnej prawicy, takimi jak Itamar Ben-Gvir i Bezalel Smotrich, zraziła umiarkowanych, podsycając protesty przeciwko jego reformom sądowym i procesom korupcyjnym. Te procesy, trwające od 2019 roku, oskarżają go o łapówkarstwo, oszustwo i naruszenie zaufania, z potencjalną karą do siedmiu lat więzienia. Wyrok skazujący mógłby również narazić go na oskarżenie na podstawie izraelskiej ustawy o ludobójstwie z 1950 roku, która przewiduje karę śmierci za ludobójstwo, choć współczesne izraelskie sądy preferują dożywocie. Na arenie międzynarodowej MTK wydał nakazy aresztowania w 2024 roku za zbrodnie wojenne w Gazie, a sprawa ludobójstwa RPA przed MTS dalej izoluje Izrael. Opinia publiczna w USA, kluczowym sojuszniku Izraela, zmieniła się, z sondażami pokazującymi rosnącą dezaprobatę dla izraelskich działań militarnych, szczególnie blokady i kampanii bombardowań, które zabiły dziesiątki tysięcy od 2023 roku.
Zdrowie Netanjahu, obciążone wiekiem – ma 75 lat – i stresem przywództwa, dodaje do jego podatności. 12 maja 2025 roku Donald Trump zadał znaczący cios, negocjując bezpośrednio z Hamasem w celu uwolnienia Edana Alexandra, ostatniego znanego żywego amerykańskiego zakładnika w Gazie, całkowicie pomijając Netanjahu. Ułatwione przez wysłannika USA Steve’a Witkoffa i mediowane przez Katar i Egipt, porozumienie upokorzyło Netanjahu, którego biuro przypisało sobie zasługi, ale wyraźnie zostało zmarginalizowane. Ten ruch sygnalizował frustrację USA z odmową Netanjahu przyjęcia zawieszenia broni, z doniesieniami wskazującymi, że Trump zagroził cięciem pomocy wojskowej – kluczowej linii życia dla Izraela. W odpowiedzi Netanjahu eskalował swój atak na Gazę, napad złości odzwierciedlający jego desperację w odzyskaniu kontroli i uniknięciu prawnych i politycznych konsekwencji utraty władzy.
Wzmocniony atak Netanjahu na Gazę, opisany przez lokalnych jako dwudziestokrotny wzrost intensywności bombardowań, celuje w namioty przesiedleńców, szpitale i szkoły, pogłębiając kryzys humanitarny. 71-dniowa blokada na dzień 16 maja 2025 roku odcięła całą pomoc, powodując głód wśród 2 milionów mieszkańców Gazy i zabijając tysiące od wznowienia ofensywy w marcu. Ta eskalacja wydaje się zaprojektowana do wyczerpania zapasów Izraela dostarczanych przez USA, strategicznego ruchu mającego wywrzeć presję na USA, aby utrzymać wsparcie pomimo gróźb Trumpa o wycofanie pomocy. Szybkie zużycie amunicji – precyzyjnie kierowanych pocisków, pocisków artyleryjskich i innej amunicji – pozostawia Izrael podatny, zwłaszcza że jego działania sprowokowały regionalnych przeciwników. Iran, Hezbollah i Huti odpowiedzieli, z atakami rakietowymi Huti blisko głównego lotniska Izraela i Iran prawdopodobnie szukający zemsty za zamach na dowódcę Gwardii Rewolucyjnej w 2024 roku.
Netanjahu unika bezpośredniego grożenia Opcją Samsona – izraelską nuklearną ostatecznością, obejmującą szacowane 80-400 głowic – ale prawdopodobnie sugeruje ją w poufnych rozmowach z dyplomatami. To pasuje do jego historii strategicznej niejednoznaczności, takiej jak jego przemówienie w ONZ w 2012 roku, ustawiające czerwoną linię dla irańskiego programu nuklearnego. Sugerując amerykańskim urzędnikom takim jak Marco Rubio, że podatny Izrael może uciec się do “niewyobrażalnych środków”, Netanjahu dąży do zapewnienia ciągłego wsparcia, ostrzegając, że odcięcie pomocy USA mogłoby prowadzić do eskalacji nuklearnej. Ta podwójna strategia – opróżnianie zapasów podczas sugerowania Opcji Samsona – albo zmusza USA do utrzymania wsparcia pomimo zmieniającej się opinii publicznej, albo przygotowuje grunt pod katastrofalną odpowiedź, jeśli regionalne zagrożenia eskalują, ryzykując wojnę wielofrontową o globalnych implikacjach.
Działania Netanjahu odzwierciedlają lidera zdefiniowanego przez grę na krawędzi i przetrwanie. Jego historia – defiowanie sojuszników, eskalacja konfliktów jak ataki na Iran w 2024 roku i odrzucanie propozycji zawieszenia broni pomimo globalnego potępienia – pokazuje gotowość do priorytetyzowania osobistego i politycznego przetrwania ponad etykę. Jego problemy prawne, obawy zdrowotne i erodująca popularność wzmacniają tę desperację, czyniąc go niebezpiecznym aktorem gotowym ryzykować globalną stabilność, aby uniknąć więzienia. Osobowość Trumpa, impulsywna i transakcyjna, napędza zmienność. Początkowo wspierający, zdejmując ograniczenia na broń w styczniu 2025 roku, Trump przeszedł do frustracji do maja, widocznej w umowie Alexandra i jego skupieniu na normalizacji z Arabią Saudyjską. Wrażliwy na opinię publiczną w USA, która coraz bardziej sprzeciwia się działaniom Izraela, Trump może zrealizować cięcie pomocy, zwłaszcza jeśli postrzega nieposłuszeństwo Netanjahu jako osobistą zniewagę. Ta interakcja – skalkulowana eskalacja Netanjahu i nieprzewidywalne reakcje Trumpa – tworzy beczkę prochu, gdzie błędy mogą zapalić szerszy konflikt, potencjalnie obejmujący eskalację nuklearną, jeśli Izrael stanie w obliczu egzystencjalnego zagrożenia.
Trajektoria Netanjahu – od gwałtownych początków Izraela po anomalie 7 października, jego kurczącą się popularność i lekkomyślną eskalację w Gazie – oznacza go jako być może najbardziej niebezpiecznego superzłoczyńcę, z jakim świat kiedykolwiek się zetknął. Jego sugestie Opcji Samsona i wyczerpywanie zapasów Izraela grożą katastrofalnym konfliktem, napędzanym desperacką próbą uniknięcia odpowiedzialności. Liderzy międzynarodowi muszą pilnie konsultować się ze swoimi służbami wywiadowczymi i przygotowywać plany awaryjne, aby stawić czoła temu eskalującemu zagrożeniu, zanim pochłonie ono świat w chaosie.